احمد الشرع و تحریر الشام

تحولات بنیادینی که به تغییر ساختار قدرت در دمشق منجر شد، یک بازآرایی عمیق ژئوپلیتیک در غرب آسیا را رقم زده که تمامی اتحادها و موازنه‌های قوای پیشین را به چالش کشید. برای ما یعنی جمهوری اسلامی ایران، که دهه‌ها سوریه را به عنوان یک شریک راهبردی و عنصری کلیدی در دکترین امنیتی منطقه‌ای خود تلقی می‌کردیم، سقوط حزب بعث و برکنار خاندان اسد از قدرت، این دگرگونی را به یک نقطه عطف تاریخی و آزمونی جدی برای دکترین سیاست خارجی کشورمان بدل کرد، در نتیجه این وضعیت و تحولاتی که پس از خروج کشورمان از معادلات سوریه پسا اسد رقم خورد، ضرورت یک بازاندیشی راهبردی و گذار از پارادایم‌های گذشته به رویکردی منطبق با واقعیت‌های جدید را اجتناب‌ناپذیر شده است.

سفر الشرع به پاریس را می‌توان گامی اولیه در جهت بازتعریف نقش فرانسه در خاورمیانه دانست. فرانسه با استفاده از ابزار‌های دیپلماتیک و اقتصادی می‌کوشد جایگاه خود را به عنوان بازیگری مستقل از آمریکا تثبیت کند. موفقیت این رویکرد مشروط به چند عامل است: ۱. توانایی الشرع در مهار خشونت‌های فرقه‌ای و جلب اعتماد اقلیت‌ها. ۲. هماهنگی با واشنگتن برای کاهش تحریم‌های یکجانبه. ۳. جلوگیری از بازگشت داعش و تثبیت امنیت در مناطق مرکزی سوریه در مجموع باید گفت که اگرچه سفر الشرع به فرانسه نشان دهنده گشایشی نسبی در روابط دمشق با غرب است، اما مسیر پیش‌رو پر از چالش خواهد بود. فرانسه به دنبال ایفای نقش قیم مآبانه و احیای نفوذ سنتی خود در منطقه شامات است، اما تحقق این هدف بدون همکاری بین‌المللی (بویژه از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا) و اصلاحات داخلی در سوریه دشوار به نظر می‌رسد. در کوتاه‌مدت احتمالاً شاهد تعدیل محدود تحریم‌ها و افزایش کمک‌های بشردوستانه خواهیم بود، اما مشروعیت‌سازی کامل دولت انتقالی نیازمند گذار از آزمون‌های سخت‌تری است. مسئله ترکیه و کرد‌ها و اشغال بخش قابل توجهی از خاک سوریه توسط اشغالگران صهیونیست از جمله این چالش‌هاست.